نحوه نگهداری و پرورش جوجه مرغ های یک روزه

نحوه نگهداری و پرورش جوجه مرغ های یک روزه

صنعت پرورش طیور یکی از حیطه هایی می باشد که به دلیل نیاز روز افزون بشر به منابع غذایی و پروتئینی دائما در حال گسترش است. از این رو افراد زیادی برای دستیابی به یک منبع درامدی به این صنعت می پیوندند و با استفاده از دستگاه جوجه کشی اقدام به پرورش جوجه های یک روزه می نمایند. لازمه دستیابی به موفقیت در این زمینه ، آشنایی کامل به اصول صحیح پرورش طیور و برنامه ریزی دقیق می باشد. با اجرای برنامه های دقیق و بهره گیری از تجهیزات مناسب در زمینه پرورش جوجه و طیور می توان به درامد قابل توجهی در این عرصه دست یافت. با توجه به اهمیت این موضوع ، در این مقاله بر آن شدیم تا اطلاعاتی جامع و مفید در رابطه با پرورش جوجه و طیور را برای شما عزیزان آماده کنیم. توصیه میشود برای موفقیت در زمینه پرورش جوجه به دستورالعمل های گفته شده دقت نموده و آنها را رعایت فرمایید.

شناخت نژاد و ویژگی های آن

توصیه میشود در ابتدای کار پرورش جوجه ، نژاد آن را به دقت بررسی و شناسایی کنید. به دست آوردن اطلاعات مفید در رابطه با نژاد پرنده ، می تواند به امر پرورش کمک شایانی نماید. دقت داشته باشید که همه مرغان به یک اندازه قابلیت تخم گذاری و یا گوشتی ندارند. برخی از نژادها ، منبع گوشتی خوبی بوده و میزان تبدیل دان به گوشت در آنها بالا است. برخی از نژادها هم تخم گذار خوبی بوده و تعداد تخم گذاری آنها در سال زیاد است. از این رو بسته به نوع تخم گذار و یا گوشتی ، جیره غذایی آن نیز فرق خواهد داشت.

لذا تیپ های گوشتی و تخم گذار نباید با هم پرورش داده شوند و باید از یک دیگر تفکیک گردند. تیپ های گوشتی ، بیشتر حجم خوراک دریافتی را تبدیل به گوشت نموده و دارای ساختار بدنی فربه تری در مقایسه با نژادهای تخم گذار می باشند. همچنین نژادهای تخم گذار دارای بدنی سبک تر بوده و تعداد تخم زیادی در مقایسه با سایر نژادها میگذارند. کیفیت گوشت تیپ های تخم گذار در مقایسه با نژادهای گوشتی ، پایین و حجم آن نیز کمتر می باشد.

البته برخی از نژادها نیز دو منظوره ای بوده یعنی هم تخم گذار خوب هستند و هم گوشت خوبی دارند. نژادهای زینتی نیز برای فروش در نمایشگاه های طیور مورد پرورش قرار میگیرند و هدف اصلی از پرورش آنها ، کسب درامد از طریق فروش زنده آنها می باشد.

آماده سازی جایگاه پرورش

برای پرورش جوجه ها در مقیاس صنعتی و زیاد می بایست جایگاه مناسبی برای آنها فراهم نمود و تمامی پارامترهای مربوط به نحوه آماده سازی بستر ، تجهیزات مورد نیاز ، تقسیم بندی جایگاه برای سن بندی گله ، شستشو و ضدعفونی سالن و تجهیزات مرغداری و … به درستی رعایت شوند.

برای آماده سازی جایگاه برای ورود جوجه ها به داخل سالن ، ابتدا باید بستر سالن آماده شود. کف سالن پرورش باید به وسیله مواد نرم پوشانده شود تا عوارضی هچون ضخم پا ، تورم ، بیماریهای عفونی و … در بین گله به وجود نیایید. دقت داشته باشید که کف سالن در تثبیت دمای محیط و کاهش رطوبت تأثیر فراوانی دارد. در صورتیکه کف سالن بیش از حد مرطوب باشد ، بسیاری از بیماری های تنفسی و عفونی از طریق فضولات پرنده در بین جوجه ها به وجود می آید.

برای پوشاندن کف سالن ، می توانید از خاک اره ، کلش ، کاه و … استفاده کنید. شایان ذکر است که بستر سالن باید قابلیت جذب رطوبت داشته باشد و هر نوع ماده تیز و یا احتمال ایجاد گرد و غبار در آن وجود نداشته باشد. همچنین این بستر نیابد در اثر آلودگی های ناشی از فضولات پرنده و … کپک بزند. برای بستر سازی سالن و آماده کردن آن ، به مقدار حداقل 5 سانتی متر باید از مواد گقته شده و به صورت یکنواخت بر روی سطح سالن قرار دهید. توصیه میشود در هفته اول پرورش جوجه ، از مقوا و کارتن ضخیم استفاده کنید تا جوجه ها به دانخوری و آبخوری عادت کنند ،  سپس بعد از عادت کردن جوجه ها به خوردن و آشامیدن ، کاغذها را جمع آوری نمایید. برای جلوگیری از هر گونه مشکل و شیوع بیماری ، رطوبت کف سالن نباید بیش تر از 30 درصد باشد. اگر بر اثر نشت آب از آبخوری و یا هر احتمال دیگر ، بستر خیس شد ، فورا آن قسمت را با مواد خشک عوض نمایید.

نصب تجهیزات مورد نیاز و بررسی آنها

برای تغذیه صحیح و اصولی جوجه ها نیاز است که تجهزاتی همچون آبخوری ، دانخوری مخصوص استفاده شود تا جوجه ها بر اساس نیاز تغذیه شوند. همچنین استفاده از تجهیزاتی همچون ، سیستم های تهویه ، سیستم گرمایشی ، سرمایشی ، سیستم رطوبت ساز ، تجهیزات روشنایی و … در زمینه پرورش جوجه ها امری ضروری است. تعداد آبخوری ها و دانخوری ها باید به اندازه کافی باشد تا آب و دان کافی به آسانی در دسترس جوجه ها باشد. در هفته های اول از سینی های قرمز رنگ و برجسته دار استفاده میشود تا جوجه ها به نوک زدن و دان خوری عادت کنند. شایان ذکر است که رنگ قرمز باعث جلب توجه جوجه ها میشود و نقاط برجسته کف دانخوری سینی ، باعث تحریک جوجه ها به نوک زدن آن می شود.

همچنین بر اساس سن پرنده می توان از انواع آبخوری دستی و یا اتوماتیک استفاده کرد. بهره بردن از آبخوری و دانخوری در امر تغذیه جوجه ها اهمیت زیادی دارد. زیرا از این طریق می توان به نحو احسن میزان دان و آب دهی آنها را مدیریت نمود. استفاده از ظرف های بزرگ برای آبدهی جوجه ها باعث خیس شدن بدن آنها و بستر سالن خواهد شد و در نتیجه آن بسیاری از بیماری های تنفسی در بین گله می تواند شیوع پیدا کند. همچنین استفاده از دانخوری بزرگ باعث چاقی و بلوغ دیر رس و استفاده از دانخوری کوچک باعث ضعیف شدن بدن پرنده میگردد. از این رو باید بسته به سن پرنده در هر بازه زمانی از آبخوری و دانخوری متناسب با جثه آن استفاده کرد.تمامی تجهیزات دیگر نیز باید بسته به وضعیت سالن در جاهای مناسبی قرار بگیرند.

بعد از نصب تجهیزات باید تک آنها را تست و بررسی نمود تا از کارکرد صحیح آنها اطمینان حاصل شود. تجهیزات گرمایش باید در فواصل استاندارد و معین نصب شوند تا گرما به صورت یکنواخت در کل سالن پخش شود. زیرا در صورت عدم پخش یکنواخت گرما در سالن ، جوجه ها در نقاط گرم تجمع کرده و احتمال خفگی آنها بالا می رود. همچنین سیستم های تهویه و رطوبت ساز نیز باید به درستی جایگذاری شوند.

ضدعفونی کردن جایگاه قبل از ورود جوجه ها

قبل از ورود جوجه ها به جایگاه ، در ابتدا باید سالن و تمامی تجهیزات آن ضدعفونی شده باشند تا هیچ گونه آلودگی میکروبی در محیط باقی نماند. برای این کار می توان به وسیله مواد دودزا و یا ضدعفونی کننده ها ، سالن و تجهیزات را پاکسازی نمود. از جمله مواد قابل استفاده در این زمینه ، فرمالین مایع یا جامد و پودر پرمنگنات ، پارافرمالدئید و یا فرمالین آماده می توان اشاره کرد.

از ترکیب حاصل از فرمالین و پرمنگنات ، گاز بسیار قوی متصاعد میشود که خاصیت میکروب کشی بالایی دارد. لازم به ذکر است که این گاز برای دستگاه تنفسی انسان خطرناک می باشد و نباید استنشاق شود. برای اثر بخشی بهتر این گاز در محیط ، ترکیب مناسب از فرمالین و پرمنگنات را در ظرف های سفالی و یا لعابی و در دمای بالاتر از 37 درجه سانتی گراد قرار میدهند. توجه داشته باشید که به مدت 24 ساعت این گاز باید در داخل سالن بماند. از این رو تمامی در و پنجرها و درزها را کامل بپوشانید. همچنین به محض قرار دادن فرمالین بر روی پرمنگنات ، باید بسیار احتیاط نمود و فورا سالن را ترک کرد. استفاده از فرمالین جامد امن تر و به صرفه تر است ، لذا از فرمالین جامد برای دود دهی سالن پرورش استفاده کنید. اصولا برای هر متر مکعب ، 40 سی سی فرمالین و 10 گرم پرمنگنات کفایت میکند. دقت داشته باشید که هرگز پرمنگنات را بر روی فرمالین نریزید. بعد از یک روز درب و پنچره ها را باز و سیستم های تهویه را روشن کنید تا تمامی گاز موجود در سالن خارج شود.

تقسیم بندی جایگاه و سن بندی گله

در ابتدای پرورش جوجه ها ، به فضای زیادی نیاز نیست زیرا جوجه ها جثه ریزی دارند و تعداد بیشتری از آنها می توانند در یک سالن قرار گیرند. اما به دلیل سرعت رشد بالای جوجه ها بعد از 4 الی 6 هفته ، نیاز است که جوجه های جوان در فضای بزرگ تر و با دانخوری ها و آبخوری های متناسب تر قرار بگیرند. بنابراین سالن پرورش جوجه باید به دو جایگاه تقسیم شود. جایگاه اول برای پرورش جوجه ها تا سن 4 الی 6 هفتگی و جایگاه دوم و وسیع تر برای ادامه پرورش جوجه های جوان. اما معمولا پرورش دهندگان به دلیل محدودیت های مالی و مکانی از یک جایگاه در کل دوره پرورش استفاده میکنند.

آماده سازی سالن برای جوجه ریزی و انتقال جوجه ها

قبل از ورود جوجه ها به داخل سالن پرورش ، دمای آن میزان اکسیژن و رطوبت کافی باید به خوبی تنظیم شده باشند. دقت داشته باشید که مصرف اکسیژن در بین طیور و جوجه ها بسیار بالا است، از طرفی طیور فاقد سیستم تعرق می باشند و در صورت بالا رفتن دمای بدن آنها ، پرنده به له له زدن می افتد. همچنین دماهای سرد و یا خشک و بدون رطوبت باعث به وجود آمدن مشکلاتی هم چون دهیدراته شدن ، چسپندگی مقعد و کم اشتهایی در بین گله میشود. از این رو برای جلوگیری از هرگونه مشکل در بین طیور می بایست میزان دمای و رطوبت آن از قبل به درستی تنظیم و تأمین شده باشد.

دمای مطلوب برای سالن پرورش جوجه 32 الی 35 درجه سانتی گراد است. به هنگام بالغ شدن دمای 25 درجه برای مرغ ها مناسب می باشد. همچنین رطوبت نسبی سالن باید بین محدوده 60 الی 70 درصدی باشد. دقت داشته باشید که رطوبت کف نباید بیش از 30 درصد باشد.

همچنین بسیاری از پرورش دهندگان ترجیح می دهند که در ابتدا دان خوری ها و آبخوری ها خالی باشند و بعد از ورود جوجه ها آنها را پر می نمایند. آب مورد نظر برای آبدهی جوجه ها باید تمیز و خنک باشد. درجه حرارت 11 الی 15 درجه ای برای آب دهی جوجه ها مطلوب است.

انتقال جوجه ها به داخل سالن پرورش

انتقال جوجه ها به داخل سالن باید بر اساس یک برنامه ریزی دقیق و مشخص صورت بگیرد. در فصل های تابستان بهتر است که جوجه ها به هنگام صبح به داخل سالن منتقل شوند. توزیع جوجه ها باید با سرعت و دقت کافی صورت بگیرد. همچنین جوجه ها باید به صورت یکنواخت در تمامی سالن پخش شوند.

مراقبت از جوجه ها در هفته اول

جوجه ها به هنگام تولد نیاز به مراقبت بیشتری دارند و عدم توجه به آنها باعث تلف شدن جوجه ها میگردد. مخصوصا برخی از پرندگان در ابتدای تولد ، آشامیدن و خوردن را به صورت اکتسابی یاد میگیرند و پرورش دهنده در این زمینه باید حوصله و صبر داشته باشد. در اثر جابجایی ممکن است جوجه ها دچار استرس شده و در یک گوشه جمع شوند. در این صورت به دلیل ازدحام زیاد ، احتمال خفگی و آسیب دیدن فیزیکی در بین جوجه ها به وجود می آید.

لذا بعد از انتقال جوجه ها به داخل سالن باید از تجمع آنها در یک گوشه جلوگیری نمود. در روزهای اول نیاز است که نظارت بیشتری بر جوجه ها داشته باشید. بنابراین سعی کنید برای کنترل سالن بیشتر در سالن حضور داشته باشید. میزان گرمای سالن را به کمک چندین ترموستات در گوشه و کنار سالن بررسی کنید تا از توزیع یکنواخت و صحیح دما در داخل سالن اطمینان پیدا کنید. تا 24 ساعت بعد از تولد ، جوجه ها نیازی به آشامیدن و خوردن ندارند و نباید به آنها دان و آب داد. بعد از گذشت 24 ساعت از تولد می توان به میزان 8 درصد در ظرف آب آنها شکر اضافه نمود ( به ازای هر 100 لیتر 8 گرم شکر) و محلول آب شیرین به آنها نوشاند.

برای دان دهی بهتر است تا دو روز به جوجه های یک روزه ذرت کاملا آرد شده بدهید. این جیره غذایی را در سینی مخصوص دانخوری قرار دهید تا جوجه ها به خوردن از دانخوری عادت کنند. سپس می توانید از پلت ها و پیش دان ها برای غذادهی جوجه ها استفاده کنید.

ممکن است در اثر بیماری های مرغ مادر و یا سایر مشکلات ژنتیکی ، برخی از جوجه ها دارای ناهنجاری های فیزیکی همچون ، فلج شدن اندام ها ، کور بودن چشم ها، ضعیف بودن بدن ، عفونت کیسه زرده و … باشند. این نوع جوجه ها را از گله جدا و آنها را معدوم نمایید.

به مدت 3 روز الی یک هفته از ابتدای ورود جوجه های یک روزه به سالن پرورش می بایست نور کافی در تمام طول شبانه روز در اختیار آنها باشد. این نور باید شدتی معادل 20 لوکس داشته باشد. از روز سوم تا هفتم روزی یک الی نیم ساعت نور سالن را قطع کنید.

هر روز گله را به طور کامل بررسی کنید و در صورت مشاهده هر نوع علائم بیماری فورا اقدامات لازم را انجام دهید.

علائمی که باید به هنگام مشاهده سریعا اقدامات درمان و پیشگیری باید صورت بگیرد:

• تلف شدن ناگهانی بخشی از گله
• عطسه ، له له زدن و ترشحات بینی به همراه کز گرفتگی
• اسهال آبکی
• عفونت و تورم در اندام های اطراف چشم ، سر و گردن
• تغییر رنگ چشم ، تاج و پا
• بی اشتهایی ، گوشه گیری ، افتادگی بال ها و عدم تحرک
• پیچ خوردگی گردن ، لنگش و عدم تعادل در راه رفتن

برای کنترل و مدیریت بهتر توصیه میشود فرم کنترل تهیه نموده و هر روز اطلاعات مربوط به آمار جوجه ها ، میزان تلفات ، میزان مصرف دان و آب و … را نوشته و بررسی نمایید.

آبدهی جوجه ها در طول دوران رشد

آب یکی از عناصر بسیار مهم در جهت رشد و تغذیه اصولی جوجه ها می باشد. زیرا آب به هضم و جذب دان ، ترمیم بافتها ، رخ دادن واکنش های شیمیایی در بدن ، انتقال مواد مفید و دفع مواد زاید بدن طیور کمک شایانی میکند و از این رو ماده حیاتی به شمار می آید. آب مورد نیاز جوجه ها باید فاقد هر نوع باکتری و میکروب های مضر باشد. همچنین آب باید در تمام طول شبانه روز در اختیار جوجه ها قرار بگیرد. در زمینه آبدهی طیور از انواع آبخوری های دستی و اتوماتیک استفاده میشود. آبخوری های دستی نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند و همیشه مخزن آنها باید از آب پر باشد. در آبخوری های اتوماتیک نیز مخزن آب به صورت خودکار پر میشود و نیاز به کنترل پی در پی ندارند. اما برای اطمینان از عدم خرابی آنها، این آبخوری ها نیز باید به صورت دوره ای کنترل و بررسی شوند. در سه تا چهار روز اول می توان به همراه آب ، ویتامین های محلول در آب نیز به جوجه ها برای افزایش مقاومت بدنی آنها افزود.

در مصرف آب آشامیدنی جوجه ها باید به حجم مصرفی آن در طول شبانه روز از طرف جوجه ها توجه نمود. زیرا مصرف کم آب در گله نشان دهنده بیماری می باشد. به طور متوسط هر 100 قطعه جوجه دو برابر سن خود در طول شبانه روز آب مصرف میکنند. بعنوان مثال 100 قطعه جوجه دو هفته ، تقریبا 4 لیتر آب در روز مصرف می نماید.

میزان مصرف آب نسبت به دان در جوجه های گوشتی در مناطق معتدل 2 برابر و در مناطق گرمسیر 3 برابر می باشد.

شایان ذکر است که مقدار آب مصرفی جوجه ها تحت تأثیر عوامل زیر می باشد:

1. نوع و کیفیت جیره غذایی
2. سن
3. وجود بیماری در گله
4. مقدار پروتئین دریافتی
5. مقدار نمک موجود در جیره
6. حرارت سالن پرورش
7. میزان رطوبت هوای سالن

گاهی اوقات بر اثر تحرک جوجه ها ، مواد و آلودگی های بستر به داخل آبخوری ها منتقل میشود. بنابراین می بایست دائما آبخوری ها را کنترل نمود تا هیچ نوع آلودگی از طریق آشامیدن به گله سرایت پیدا نکند.

تغذیه جوجه ها یک روزه

برای رشد و نمو ، جوجه ها نیاز به منابع غذایی انرژی زا همچون پروتئین ، مواد معدنی ، ویتامین ها ، آنزیم ها ، هیدراتهای کربن و … دارند. از این رو جیره غذایی آنها باید شامل مواد کافی باشد تا پرنده روال رشد بهتری داشته باشد. برای تأمین پروتئین جوجه ها از انواع مواد غذایی همچون سویا ، انواع کنجاله ، پودر ماهی ، پودر گوشت ، پودر خون و … استفاده میشود. از جمله خوراکی های کربو هیدرات دار برای تغذیه جوجه ها می توان به انواع ذرت ، گندم ، جو ، ارزن ، برنج ، سبوس گندم وسبوس برنج اشاره نمود. توجه داشته باشید که جو حاوی مقدار زیادی سلولز است و به علت دیر هضم بودن در جوجه ها نباید از آن زیاد استفاده شود.

مواد معدنی همچون کلسیم ، فسفر ، منیزیم ، انواع ویتامین ها و … را می توان از طریق جیره غذایی و یا از طریق مکمل های مصنوعی تهیه و به جیره غذایی آنها افزود. یکی از روش های بسار خوب برای تغذیه جوجه ها ، پلت های تجاری می باشند که به مقدار مناسبی تمام مواد لازم برای رشد جوجه را به صورت یکجا شامل میشوند. استفاده از این کنسانتره های آماده در رشد بهتر جوجه ها می تواند بسیار مناسب باشد.

استفاده از دانخوری برای کنترل بهتر دان دهی در جوجه ها توصیه میشود. دانخوری ها نیز در انواع دستی و اتوماتیک ساخته میشوند و بر حسب نیاز می توان از یکی از آنها استفاده نمود. با توجه به اینکه مدیریت دانخوری های اتوماتیک ، راحت تر و آسان است ، استفاده از این نوع دانخوری ها ، بیشتر توصیه میشود. نکته قابل توجه در باره دانخوری ، سطح دان داخل آن می باشد. زیرا مقدار دان باید به حدی باشد که پرنده نتواند آن را ریخت و پاش نماید. همانند آبخوری ها ، تعداد دانخوری ها نیز باید متناسب با تعداد جوجه های موجود در گله باشد تا جوجه ها به خوبی تغذیه شوند.

---